Cebinizden beş kuruş çıkmayacak denilen Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile yapılan dev projelere ödenen paralar, yapım maliyetlerini aşarak şirketlerin kârını katladı. CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, bu durumun bütçeden ayrılan payların yandaş müteahhitlere aktarıldığını vurguladı.
Sarıgül, “Asgari ücretliye, emekliye, memura verilmeyen bütçe garantiye gidiyor. 85 milyonun hakkını 85 kişiye pay eden iktidar vatandaşa sabır derken, yandaşa çatır çatır dolar ve Euro ödüyor” dedi. Bu açıklamalar, YİD projelerinin maliyetlerinin ve ödemelerinin sorgulanmasına neden oldu.
Sarıgül, YİD projelerinde sözleşmelerin şirketlerin talepleri doğrultusunda yapıldığını belirtti. Firmaların kredilerine Hazine garantisi verilmesi, bu projelerin finansmanını kolaylaştırdı. Ayrıca, geçiş ücretlerinde dolar ve Euro garantisi verilmesi, projelerin maliyetlerini artırdı.
Bu durum, kamu bütçesinin yandaş müteahhitlere aktarılmasına yol açtı. Sarıgül, “Yetmiyor geçiş ücretlerinde dolar ve Euro garantisi, yolcu ve araç garantisi de veriliyor” diyerek bu projelerin sürdürülebilirliğini sorguladı.
Sarıgül, Osmangazi Köprüsü üzerinden gerçekleşen ödemeleri örnek gösterdi. Bu köprü, 1 Temmuz 2016’da hizmete açıldı ve maliyeti 1 milyar 400 milyon dolar olarak belirlendi. Geçiş garantisi verilen köprü için, geçtiğimiz 8.5 yılda tutmayan geçiş garantileri için şirkete 4 milyar 210 milyon dolar ödendi.
Bu durum, işletmeci firmanın maliyetinin neredeyse 4 katı kazandığını ortaya koyuyor. Sarıgül, bu projelerin kamu bütçesi üzerindeki yükünü eleştirdi ve daha fazla şeffaflık talep etti.
Çanakkale Köprüsü’ne yapılan ödemeleri de aktaran Sarıgül, “2022 yılında hizmete açılan köprünün maliyeti 1 milyar 750 milyon Euro. Köprü için işletmeci firmaya ödenen garanti ödeme tutarı 700 milyon Euro’yu buldu” dedi. Bu köprü için geçiş ücreti 20 Euro’nun üzerinde belirlenmiş durumda.
Her ne kadar gerçekleşen zamlarla sözleşmedeki ücret arasındaki fark kapatılmış olsa da, köprü için garanti edilen araç sayısının 5’te 1’inin sağlanması nedeniyle milyonlarca Euro ödenmeye devam edecek. Bu durum, kamu kaynaklarının nasıl kullanıldığını sorgulatıyor.